تاور کرین یا جرثقیل برجی یکی از دستاوردهای مهم بشری می باشد که بنا به نیاز بهره بردار ساختارهای متفاوتی دارد و به تناسب ارتفاع، باربرداری و شعاع در زمینه های برج سازی، سد سازی، سیلو سازی، پل سازی و ...به کار گرفته می شود همچنین به علت قدرت مانور بسیار بالا در زمینه ی باربرداری مورد توجه قشر عظیمی از صنعتگران می باشد.
باتوجه به عملکرد این نوع از جرثقیلها (جهت باربرداری و جا بجایی بار)، متاسفانه تاکنون حوادث متعددی در سایت های عملیاتی و همچنین  افراد مرتبط با دستگاه گزارش شده است.
در اینجا می توان به عمده دلایلی که منجربه ایجاد حادثه می شود، اشاره کرد:

در این خصوص می توان برای کاهش حوادث و ایمن سازی این نوع از جرثقیل ها، به صورت دوره ای تستها و بازرسی های فنی و ایمنی را ترتیب داد. این بازرسی های مداوم و تخصصی تاثیر به سزایی در کاهش و حذف حوادث مربوطه دارد البته افزایش سطح دانش فنی و ایمنی افرادی که با این دستگاه ها در ارتباط هستند در کاهش حوادث انسانی نیز بسیار موثر خواهد بود.
شایان ذکر است شرکت بهداد صنعت آریان خراسان با تکیه بر نیروهای متخصص و کسب مجوزهای لازم در امور بازرسی ایمنی و فنی و همچنین آموزشی آمادگی ارایه خدمات گسترده ای درخصوص کاهش حوادث ناشی از کار با جرثقیلها به خصوص جرثقیل برجی (تاور کرین) را دارا می باشد.

قبل از تهیه (خرید یا اجاره تاورکرین) باید از اصالت آن (اصالت قطعات و تجهیزات) اطمینان حاصل نمود.
هنگام نصب تاورکرین باید توصیه های فنی و ایمنی سازنده را رعایت کرده و همچنین مقررات نگهداری و باید تعمیرات بازرسی توصیه شده را در طول زمان بهره برداری به کار برد.
زمانی که برای جرثقیل ریل گذاشته می شود باید آن را تراز نموده و محکم به تراورس زیرین بسته شده باشد درانتهای ریلها در هر دو طرف ریل موانعی مناسب نصب شود تا از بیرون رفتن اتفاقی یا اشتباهی دستگاه جلوگیری شود.
وزنه های تعادل باید مطابق دستورالعمل سازنده نصب شده باشد و به طور مرتب بازرسی شود. تاورهای ثابت روی پایه بتونی نصب شده و به وسیله پیچ های نگهدارنده که در آن کار گذاشته شده است به طور محکم شاسی تاور توسط مهره ها به آن بسته شده باشد. دکل تاورهای ثابت در صورتیکه مقدور باشد به ستون یا اسکلت یا بنای مطمئن بسته شود. کمربند باید مطابق کاتالوگ دستگاه و دستورالعمل سازنده استفاده شود.
کلیه نکات فوق توسط سرپرست ایمنی کنترل و در چک لیست ایمنی جرثقیل ثبت می گردد. همچنین سرپرست ایمنی و سرپرست فنی کارگاه موظفند که کلیه ادوات و تجهیزات جرثقیل را کنترل کرده و آن را در چک لیست ایمنی جرثقیل ثبت نمایند.

در صورت استفاده مستمر از جرثقیل، علاوه بر کنترل های روزانه، مسئول ایمنی پیمانکار با نظارت مدیر HSE پروژه اقدام به تکمیل فرم چک لیست بازرسی هفتگی جرثقیل به كد FO412 می نماید. چک لیست فوق پس از تکمیل می بایست به تائید مدیر HSE پروژه برسد.
موارد ذیل می بایست در کنترل هفتگی جرثقیل مدنظر قرار گرفته و بازرسی شوند:
1.کنترل نشانگر اتوماتیک بار ایمن مطابق دستورالعمل های عملیاتی.
2.بازرسی چشمی سیم بکسل ها از نظر تعداد رشته های شکسته شده، صاف شدن عاج ها، اعوجاج الیاف بافته شده و خوردگی بیش از حد سطح سیم بکسل.
3.کنترل نواحی انتهایی سیم بکسل ها، مفاصل گردان، پین ها، خارها، ضامن ها و بوش ها.
4.بازرسی سازه جرثقیل از نظر آسیب هایی مانند خم شدن مهاربندی ها ( اعضاء مورب مهاری)، علایم ساییدگی غیرمعمول بر روی بازوهای تلسکوپی، وجود ترک خوردگی در جوش ها، بریدگی در پیچ ها و مشاهده وضعیت نامناسب در اتصالات.
5.کنترل قلاب و سایر ملحقات بلند کننده بار، گیره های ایمنی و مفاصل گردان از نظرآسیب دیدگی، میزان آزادی حرکت و هرز شدگی و در صورت نیاز قراردادن مهره بمنظور جلوگیری از جابجایی بیش از حد (که می تواند نشانه ای از خوردگی باشد)
6.بررسی عملکرد کنترل کننده های جرثقیل.
7.در جرثقیل های هیدرولیکی کنترل حرکات تدریجی قطعات هیدرولیک.
8.کنترل عملکرد ترمزها و کلاج.
9.کنترل قفل های چرخشی در جرثقیل های گردان در صورتی که بر روی جرثقیل نصب شده است.
10 .بررسی سیستم فرمان، ترمز پایی ، چراغ های راهنما، بوق، برف پاک کن و شیشه شوی در جرثقیل های کامیونی می بایست صورت گیرد.

در مواردی که جرثقیل بطور منظم و مستمر مورد استفاده قرار نمی گیرد می بایست کنترل های ذیل بر روی جرثقیل صورت گیرد.:
1.کنترل هایی که توسط سازنده برای اینگونه موارد پیشنهاد شده است.
2.کنترل کلیه سیم بکسل های جرثقیل از نظر وجود علائم خوردگی و آسیب و اطمینان از روغن کاری مناسب آنها.
3.آزمایش اهرم های کنترلی بمنظور تائید عملکرد مناسب آنها و در صورت نیاز اطمینان از اینکه بطور صحیح روغن کاری شده اند.
4. آزمایش حرکت های جرثقیل در جهات مختلف بدون بار، در ابتدا هر حرکت بصورت مجزا و بعد با ترکیب دو یا چند حرکت و در نهایت ترکیب این حرکات بطور همزمان صورت پذیرد. در انتها نیز آزمایش با بار بر روی جرثقیل تکرار گردد.
5.کنترل عملکرد صحیح تمام ابزارهای ایمنی جرثقیل مانند نشانگر اتوماتیک بار ایمن، نشانگر شعاع عملیات و ارتفاع.
6.کنترل شیلنگ ها و واشرها و سایر قطعاتی که ظاهر آنها می تواند وضعیت جرثقیل را بازگو نماید.

بازرسی ماهیانه جرثقیل ها توسط یک فرد صلاحیت دار از واحد تعمیرات و نگهداری و سرپرست HSE کارگاه/ مسئول ایمنی پیمانکار با نظارت مدیر HSE پروژه بوسیله فرم به کد FO411 صورت خواهد گرفت. این فرم نیز می بایست به تائید مدیر HSE پروژه برسد.
در موارد ذیل ارائه گزارش نواقص و سوانح به واحد HSE کارگاه الزامی است:
1.هر نقصی که در کنترل های روزانه، هفتگی و ماهیانه تشخیص داده می شود.
2.هر نقصی که در هر زمان دیگری تشخیص داده می شود.
3.حوادث و سوانح جرثقیل حتی اگر جزئی باشد.
4.در صورت وارد شدن ضربه یا بارهای ضربه ای به جرثقیل.
5.قبل از تعمیر و تایید دوباره سلامت جرثقیل توسط واحد صلاحیت دار، استفاده از جرثقیل به هر نحو اکیدا ممنوع می باشد.
6.کلیه مدارک بازرسی های هفتگی، ماهیانه، تعمیرات و گواهینامه سلامت جرثقیل می بایست در دفتر واحد HSE بایگانی و نگهداری شود.

1- تحت شرایط استاتیک، وزن بار متصل به جرثقیل طبق جدول بار نباید از 66 درصد میزان بار واژگونی فراتر رود.
2- در شرایطی که باد می وزد، وزن بار متصل به جرثقیل ، طبق جدول بار، نباید از 66 درصد میزان بار واژگونی فراتر رود.
3- پایداری این جرثقیل ها بستگی به طول بوم، طول بوم کمکی یا ترکیبی از هر دو، استقرار وزنه های تعادلی و ارتفاع برج دارد و جدول بار این گونه جرثقیل ها طبق موارد ذکر شده توسط سازنده تنظیم می شود.
4- نیروهای ناشی شده از سرعت و جهت باد وارد بر جرثقیل، بر پایداری دستگاه تاثیر فراوانی دارند.
5- در صورت حرکت جرثقیل با بار، تاثیر نیروهای وارده بر دستگاه باید در تعیین میزان بار مجاز اعمال شوند.
6- آغاز واژگونی جرثقیل هنگامی است که جمع جبری نیروهای واژگونی با جمع جبری نیروهای پایداری دستگاه برابر می شوند.
7- جدول بار این گونه جرثقیل ها باید خوانا، با دوام و واضح بوده و در دسترس راننده قرار داشته باشد.
8- جدول بار جرثقیل مختص به همان جرثقیل است و از جابه جایی جداول بار دستگاه ها باید خودداری شود.
9- الزامات تعیین پایداری عقب دستگاه عبارتند از:
-    طول بوم در حداقل ممکن بکار رود.
-    بوم یا  Trolley در حداقل شعاع کاری قرار داشته باشند.
-    جرثقیل بدون بار باشد.
-    جرثقیل در حالت تراز قرار داشته باشد.
10-  در صورتی که جرثقیل تعمیر شده و یا اصلاحاتی روی آن انجام گرفته تنها توسط سازنده اصلی یا فرد مجاز تست و راه اندازی گردد.
11- کلیه مدارک ،اسناد تعمیر، نگهداری و بازرسی از دستگاهها باید مستندسازی شود.
12- موقعیت و نصب صحیح وسایل نشانگر، اهمیت زیادی در ایمنی این نوع جرثقیل ها دارد.
13- موقعیت، نصب و تنظیم صحیح شیرهای ایمنی فشار باد یا هیدرولیک نقش مهمی در ایمنی دستگاه دارد.
14- مکانیزم بالابر بار در این نوع جرثقیل ها باید به کلاچ موتور مجهز باشد.
15- جرثقیل های با موتور الکتریکی باید سیستم های کنترل کننده ی سرعت داشته باشند.
16- قلاب این گونه ها جرثقیل ها باید دارای ضامن ایمنی باشد.
17- زمانی که قلاب در پایین ترین وضع ممکن قرار دارد، باید حداقل دو دور کامل سیم بکسل در درام بالابر باقی بماند.
18- انتهای سیم بکسل درام طبق توصیه ی سازنده باید به درام وصل شود.
19- لبه ی درام جمع کننده ی سیم بکسل باید از آخرین دور سیم بکسلی که به دور آن پیچیده شده 13 میلی متر بالاتر قرار داشته باشد.
20- قطر درام از 1۰ برابر قطر اسمی سیم بکسلی که به دور آن پیچیده شده نباید کمتر باشد.
21- در اتاق راننده باید تجهیزاتی برای متوقف کردن چرخش درام هنگام بالا یا پایین آوردن بار موجود باشد.
22- برای کنترل درام، نشانگرهای چرخش آن باید در دسترس راننده باشد.
23- انواع ترمزهای موتوری، ترمزهایی با جریان گردابی، مکانیکی،پنوماتیکی یا هیدرولیکی به منظور کنترل سرعت بار درنظر گرفته شده است.
24- ترمز های خودکار نیز در مواقعی که ترمزهای موتوری عمل نکند برای کنترل سرعت بار در این جرثقیل ها در نظر گرفته شده اند.
25- برای کنترل بار، زمانی که سایر ترمزها از کار افتاده باشند، علاوه بر ترمزهای ذکر شده، ترمزهای دستی نیز وجود دارد.
26- سطح تماس کنترل های پایی نباید لغزنده باشد تا اپراتور به راحتی بتواند حرکت بار را مهار کند.
27- شیارهای قرقره ی بالابر باید از سطح آسیب دیده عاری باشد تا باعث صدمه به سیم بکسل نشود.
28- شعاع مقطعی انتهای شیار قرقره به گونه ای طراحی شده است که سیم بکسل به راحتی و بدون درگیری از آن عبور کند.
29- نواحی قابل دسترسی در جرثقیل های برجی باید تمیز و عاری از روغن، گریس و هرگونه مواد ضایعاتی نگه داشته شود تا خطر سرخوردن و افتادن ایجاد نکند.همچنین کابین جرثقیل باید عاری از مواد قابل اشتعال نگه داشته شود.
30-  پس از نصب جرثقیل و هنگام عملیات باربرداری توسط دستگاه،ناظر عملیات از نواحی قابل دسترس جرثقیل نسبت به وجود مواد اضافه رها شده در روی سکوهای کاری بازدید به عمل آورده و در صورت وجود آنها را خارج می کند تا خطر سقوط به پایین ایجاد نکند.
31- پرسنل تعمیر و نگهداری و راننده ی جرثقیل برای جابه جایی ابزار دستی هنگام بالا یا پایین از دستگاه باید از کوله پشتی های مخصوص استفاده نمایند. لازم به ذکر است برای بالابردن ابزارآلات و بارها سنگین تر ازحداکثر بارمجاز،برای جابه جایی دستی ( با کمک طناب و قرقره ) 25 کیلوگرم است.
32- محل اتصال جرثقیل برجی به زمین (پایه) برای جلوگیری از ورود افراد متفرقه باید توسط نرده های چوبی یا فلزی تا ارتفاع دو متر حفاظ گذاری شود. نرده های حفاظتی باید قفل داشته باشند و کلید آن در دست اپراتور و ناظر عملیات باشد. علائم هشدار دهنده و ایمنی مانند خطر سقوط اشیاء باید در محل نصب شود.
33- نردبان های دسترسی به جرثقیل برجی باید طبق استاندارد و توصیه سازنده بوده و فاصله عمودی بین دو پاگرد پشت سرهم بیش از 6 متر نباشد.
34- طول طناب کمربند ایمنی (برای بالا رفتن از نردبان) تا محل اتصال به طناب مهار عمودی، حداکثر 3۶سانتیمتر است .
35 - برای جلوگیری از آسیب دیدگی سیم بکسل، پیچیدن سیم بکسل باید بدون شل شدگی و در خطی مستقیم از قرقره ی مربوطه به درام بالابر انجام شود. استفاد از پیچنده موتوری برای انجام کار توصیه می شود (روش دستی به دلیل احتمال پیچیده شدن نامنظم،ناایمن است).
36 - نصب نورافکن، روشنایی و علامت های دید در شب در جرثقیل برجی باید به گونه ای باشد که نیروهای دینامیک و نیروهای ناشی از باد باعث افتادن آنها نشده و کابل های برق آن نیز به گونه ای قرار بگیرد که آسیب نبیند. ضمنا خطر افتادن و برق گرفتگی نیز ایجاد نکند. نورافکن های نصب شده در این جرثقیل ها در محدوده 466 الی 666وات می باشد.
37- در موقع بروز هر گونه حادثه باید هماهنگی های لازم با تیم امداد و نجات انجام شود. مانورهای مختلف امداد به طور پیوسته انجام پذیرد و افراد کاملا با شرایط اضطراری آشنا شده و تجهیزات لازم در اختیار نفرات قرار گیرد.
38- داخل کابین راننده حتما یک عدد کپسول آتش نشانی شارژ شده و کیف کمک های اولیه موجود باشد.
39- تمام قسمت های گردنده و دوار مانند شفت ها و ... باید برای جلوگیری از خطر گیرکردن اندام و اعضا به خوبی پوشانده شوند.
40- سطوح فلزی (راه پله ، نردبان و ...) آجدار و ضد لغزش باشند.
41- میدان دید راننده باید کاملا وسیع بوده و راننده بتواند به وضوح منطقه ی عملیات را مشاهده کند.
42- راننده باید از سلامتی کامل جسمانی و روانی برخوردار بوده و ضمنا از کار در ارتفاع نترسد.
43- از قرار دادن موانع و اشیا در میدان دید راننده تا حد ممکن خودداری شود.
44- زمانی که جرثقیل های برجی در نزدیکی فرودگاه ها و مناطق مشابه آن مستقر می شود برای جلوگیری از خطر برخورد هواپیماها، چراغ های هشدار دهنده قرمز رنگ چشمک زن که شدت روشنایی آنها 16 کاندلا است دربالاترین نقطه ی این جرثقیل ها، نصب می شوند.
بازرسی دوره ای جرثقیل های برجی - تاور کرین  tower crane
کلیه جرثقیل ها می بایست بمنظور آغاز بکار در کارگاه توسط یک شرکت معتبر و صلاحیت دار مورد آزمایش و تست قرار گرفته و پس از تائید و دریافت گواهینامه سلامت، وارد کارگاه شوند.

جرثقیلهای برجی ثابت مستقل
جرثقیلهای برجی تلسکوپی
جرثقیلهای برجی حائل دار ثابت
جرثقیلهای برجی سیار
جرثقیلهای بربالارونده
تاورکرین ها بسته به نوعشان می تواند ثابت باشد یا متحرک قطعات و اجزای متفاوتی دارند با این حال تاور کرین ها اجزا و قطعات پایه ای دارند که صرف نظر از نوع تاورکرین در همه مشترک است:
پایه بتنی بزرگی که دکل به آن پیچ می شود و حمایت کننده آن است.
دکل یا برج که ارتفاع تاورکرین را مشخص می کند.
واحد چرخنده شامل موتور و چرخ دنده که به تاورکرین اجازه چرخش در جهات مختلف را می دهد.
بازوی افقی که وظیفه جا به جایی بار در شعاع مورد نظر را به عهده دارد.
بازوی مکانیکی که تجهیزات برقی و موتور تاورکرین و وزنه های بتنی تعادلی تاورکرین بر آن سوار می شود.
اتاق کابین یا کنترل کننده که راهبر تاورکرین از انجا به هدایت تاورکرین می پردازد. همچنین موتور حمال بار نیز در این کابین قرار دارد.
تاورکرین ها دارای دو سوئیچ حد هستند که کنترل کننده وزن بار می باشند و اجازه جا به جایی باری سنگین تر از ماکزیمم وزن تعریف شده تاور کرین را نمی دهند.
سوئیچ حداکثر بار که فشار وارده به کابل را اندازه گیری می کند.
سوئیچ بار لحظه ای که تناژ بار جا به جا شده در طول بازوی افقی را اندازه گیری می کند.
وجود این دو سوئیچ و همچنین پایه و وزنه های بتنی تضمین کننده ایمنی تاورکرین هستند و شما را مطمئن می سازد که تاور کرین سقوط نخواهد کرد .
بیشترین حد بار و ظرفیت تاورکرین از جمله مواردی است که به هنگام خرید یا فروش تاورکرین باید مشخص باشد و در نظر گرفته شود.
 

جرثقیل برجی (تاور کرین-Tower Crane)